کی آزمایش تیروئید بدهیم؟

کی آزمایش تیروئید بدهیم؟

تیروئید غده‌ای کوچک به شکل پروانه در بخشی از گردن (مقابل نای و زیر برآمدگی گلو) است که وظیفه ترشح برخی هورمون‌های مورد نیاز بدن همچون کلسی‌تونین، تیروکسین و تری‌یدوتیرونین را برعهده دارد.

اگرچه غده هیپوفیز در مغز اعمال کلی تیروئید را کنترل کرده و با ترشح هورمونی تحریک‌کننده به نام TSH آن را به انجام وظایفش وامی‌دارد، گاهی تیروئید به‌درستی عمل نمی‌کند و کم‌کار، پرکار، بزرگ، ملتهب یا حتی سرطانی می‌شود و در این حین علائمی بروز می‌دهد که فرد مبتلا را به دردسر و مشکل می‌اندازد.

اگر چند وقتی است علائم زیر را در خود می‌بینید، به پزشک متخصص غدد مراجعه کرده و درخواست تجویز آزمایش تیروئید کنید:

1 ـ کم‌کاری تیروئید

علائم: احساس خستگی مداوم، احساس افسردگی، تنبلی، اشکال در تمرکز، ضعف حافظه و یادآوری، کند شدن حرکات یا واکنش‌ها، به هم خوردن متابولیسم و سوخت‌‌وساز بدن، افزایش بی‌دلیل وزن به‌رغم تغییر نکردن رژیم غذایی، خشکی و زبری و خارش پوست، خشکی و زبری و نازکی مو، گرفتگی‌های پیاپی عضلات، سردی دست و پا و احساس سرما، یبوست و افزایش میزان خونریزی ماهانه در خانم‌ها.

دلایل: نقص مادرزادی غده تیروئید، عمل جراحی، ابتلا به بیماری‌های خو ایمنی مثل هاشیموتو» و کمبود ید.

2 ـ پرکاری تیروئید

علائم: تعریق زیاد، بیقراری، اضطراب و تحریک‌پذیری، شکنندگی ناخن‌ها، نازکی و ریزش مو، تنش‌های عصبی، کاهش ظاهرا بی‌دلیل وزن به‌رغم کم نشدن یا حتی افزایش خوراک معمول، ضعف عضلات بازو و ران، ابتلا به بی‌خوابی، فراموشی و ضعف در تمرکز، مشکلات بینایی، تپش قلب و بی‌نظمی ضربان آن، اسهال و کاهش میزان خونریزی ماهانه در خانم‌ها.

دلایل: سابقه خانوادگی، اختلال مادرزادی، استرس بیش از حد در ن، وجود تومور یا به ندرت عفونت ویروسی، مصرف برخی داروها مثل آمبودارون و محلول‌های لوگول، ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مثل گریوز که موجب افزایش تولید هورمون و بیرون‌زدگی چشم‌ها (اگزوفتالمی) می‌شود.

3 ـ التهاب توده‌ای تیروئید

غیر از به هم خوردن تعادل هورمونی، شایع‌ترین علامت ابتلا به بیماری‌های توده‌ای همچون گواتر، کیست یا تومور سرطانی نیز بزرگی، سفتی یا نرمی بیش از حد غده تیروئید است.

خوب است بدانید تا همین چند سال پیش، اختلالات تیروئید در مردم بسیار شایع و بارز بود، اما افزودن ید به نمک مصرفی، حداقل فقر کسب ید را تا حد بسیار زیادی جبران کرد.

انجام آزمایش تیروئید قبل از بارداری ضروری است

به دلیل افزایش دفع ید در دوران بارداری بهتر است مادران توسط آزمایشات غده تیروئید از وضعیت عملکرد مناسب این غده اطمینان حاصل نمایند.

تحقیقات نشان داده است، بارداری سبب افزایش دفع ید در بدن ن می شود. همچنین جنین نیز به دلیل دریافت ید از بدن مادر باعث کاهش ید می شود. بنابراین بهتر است ن قبل از بارداری از نظر عملکرد غده تیروئید بررسی شوند.

تکامل سیستم عصبی جنین توسط هورمون های بدن مادر صورت می گیرد، بنابراین مادر باردار باید از نظر غده تیروئید وضعیت مناسبی داشته باشد.

علت بیماری های غده تیروئید، عمدتا خود ایمنی است. کمبود ید در مواد غذایی مطرح نیست، زیرا در آب آشامیدنی و فرآورده های نان این کمبود جبران شده است.

اگر مادر به بیماری گواتر مبتلا باشد و این بیماری در مرحله ساده باشد، برای مادر و جنین هیچ مشکلی حاصل نمی شود، ولی اگر غده تیروئید کم کار باشد ممکن است سقط جنین صورت گیرد و یا اینکه این کم کاری در رشد مغز جنین تاثیر بگذارد.

البته مادران باردار نگران نباشند، زیرا با انجام آزمایش قبل از بارداری و یا بالا بردن دوز دارو در دوران بارداری می توان از بروز این خطرات جلوگیری کرد.

هر چند پزشکان قبل از بارداری توسط انجام آزمایش تیروئید، عملکرد این غده را در ن باردار زیر نظر دارند، اما پیگیری عملکرد این غده در دوران بارداری نیز ادامه خواهد داشت و حتی بعد از زایمان تا سه روز، نوزادان تحت آزمایشات غربالگری تیروئید هستند.

بهتر است مادران باردار از مصرف شلغم خام، بادام زمینی و کلم به دلیل کمک به دفع ید خودداری کرده و از مواد یددار نظیر نمک یددار و ماهی و میگو استفاده نمایند.

فرآوری : نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان