کبد چرب

بطور طبیعی مقداری چربی در کبد بصورت ذخیره شده وجود دارد ، اما اگر میزان چربی کبد، بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کل کبد شود، فرد به بیماری کبد چرب دچار شده‌ است در واقع تجمع غیرمعمول چربی در کبد، کبد چرب گفته می‌شود. کبد چرب شایع‌ترین بیماری کبدی در ایران است و 30 درصد از مردم ایران دارای درجاتی از کبد چرب هستند.

کبد چرب چه علائمی دارد ؟

اغلب موارد کبد چرب بدون علامت است و بسیاری از بیماران بعد انجام ازمایشات دوره ای و بالا بودن انزیم های کبدی در ازمایشات متوجه کبد چرب میشوند. مهمترین علایم کبد چرب ، داشتن شکمی بزرگ است در واقع شکم بزرگ علامت مشهودی برای ابتلا به بیماری کبد چرب است می‌توان گفت همه افرادی که چاق هستند به‌ویژه شکم بزرگی دارند، به احتمال خیلی زیاد مبتلا به کبد چرب هم هستند. کبد چرب گاهی علائمی همچون  خستگی،  احساس ضعف،  تهوع،  گیجی وعدم تمرکز، احساس درد در قسمت راست و بالای شکم و . ایجاد میکند.

کبد چرب اگر درمان نشود چه عوارضی ایجاد میکند ؟

در صورتی که کبد چرب ادامه داشته باشد و درمان نشود منجر به التهاب و سفت شدن کبد، سیروز کبدی و در نهایت نارسایی کبدی می‌شود که البته در برخی از بیماران حتی ممکن است 30 سال طول بکشد تا کبد دچار نارسایی شود. بیشتر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند، حتی ممکن است تا آخر عمر با مشکل کبدی جدی مواجه نشوند، اما می توانند مستعد ابتلا به فشار خون بالا، قند خون،  سکته های قلبی و مغزی و نارسایی کلیه شوند. در واقع مهمترین خطر کبد چرب سکته قلبی و مغزی زودرس است .

چگونه میتوان دور کمر را اندازه گیری کرد ؟

برای اندازه‌گیری دور کمر ، اگر از دور ناف اندازه بگیرید، اندازه دور شکم نباید در مردان بیشتر از 105 سانتی‌متر و در خانم‌ها بیشتر از 95 سانتی‌متر باشد.در کسانیکه دور کمر از این مقدار بالاتر باشد احتمال بالا دچار کبد چرب هستند و بهتر است از این لحاظ بررسی شوند.

ایا افراد لاغر هم به کبد چرب مبتلا میشوند ؟

20درصد از افرادی که کبد چرب دارند، لاغر هستند اما چاقی شکمی دارند که از نظر ظاهری مشخص نیست .این نوع کبد چرب بدترین نوع کبد چرب غیرالکلی است،عمدتا علت ژنتیکی دارد و مبتلایان به آن باید حتما دارو مصرف کنند.

علت ایجاد کبد چرب چیست ؟

 مهمترین عامل، اضافه وزن، رژیم غذایی نامناسب و پرچرب، دیابت، کم بودن فعالیت‌های بدنی، مصرف الکل و مصرف یکسری داروهاست. 70 درصد از بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی را افراد چاق تشکیل می دهند.

آیا ژننتیک افراد نیز در ایجاد بیماری کبد چرب نقش دارد؟

بله، ژنتیک نیز نقش دارد به ویژه در کسانی که به صورت ژنتیکی چاقی شکمی دارند، ممکن است این افراد بیشتر به کبد چرب مبتلا شوند. 

چه داروهایی میتوانند باعث کبد چرب شوند ؟

کورتون ها ، استروژن ، تاموکسیفن ، امیودارون از داروهایی هستند که مصرف طولانی انها میتواند باعث کبد چرب شود.

درجات مختلف کبد چرب چگونه است ؟

 در آزمایش سونوگرافی باتوجه به میزان چربی موجود در کبد، آن را به درجات 1، 2 و 3 تقسیم می‌کنند البته بسیار مهم است که آیا آنزیم‌های کبدی فرد بالاست یا خیر، که اگر آنزیم‌های کبدی فرد بالا نباشد، یک کبد چرب ساده است که با ورزش و رژیم غذایی مناسب و.کاملاً درمان می‌شود. 

فیبرواسکن کبد درصد پیشرفته بودن کبد چرب از نظر سفت شدن کبد و پیشرفت بطرف سیروز و نارسایی کبدی را نشان میدهد.

برای داشتن کبدی سالم، رژیم غذایی یکی از نکاتی است که باید رعایت کنید.
مصرف غذاهای پرچرب چون غذاهای بیرون از خانه، فست‌فودها و سوسیس و کالباس و مصرف بیش از اندازه گوشت قرمز ممکن است در بروز کبد چرب نقش داشته باشند.
 

آیا کبد چرب درمان دارویی دارد؟

مهم‌ترین درمان کبد چرب غیرالکلی کاهش وزن، پرهیز از پرخوری، افزایش تحرک بدنی و ورزش منظم است. البته در مواردی که مصرف یک دارو عامل ایجاد کبد چرب است، باید دارو را قطع کنیم یا اگر الکل مصرف می‌کنیم مصرف الکل را کم یا قطع کنیم. درمان دارویی مثل استاتین‌ها و آسپرین و. زیر نظر پزشک روند بیماری کبد چرب را در مبتلایان ، کُند می‌کند.

 http://doctorsadatamini.irمنبع : سایت دکتر سادات امینی 

چربی‌های خون به مولکول‌های لیپیدی موجود در جریان خون گفته می‌شود که شامل دو گروه عمده‌ی کلسترول و تری‌گلیسرید  می‌شوند. چربیها یک منبع اصلی برای انرژی محسوب می شوند . بدن انسان به دریافت چربی از مواد غذایی نیاز دارد چون علاوه بر اینکه در ساخت سلولهای بدن و بسیاری از هورمونها و انزیم های بدن نقش اساسی دارند در  جذب برخی ویتامین ها و مواد معدنی هم نقش مهمی برعهده دارند .در خون انسان همیشه محدوده مشخصی از چربیها وجود دارد .وقتی سطح چربیها در خون از محدوده مشخص بالاتر میروند گفته میشود که فرد دچار اختلال چربی خون است .

کلسترول (Cholesterol)چیست ؟

کلسترول خون یکی از مهمترین چربی‌ ها بدن می باشد که به طور طبیعی توسط کبد تولید می شود و بخشی از ان هم از طریق مواد غذایی تامین میشود. کلسترول موجود در مواد غذایی در محصولات حیوانی یافت می‌شود. اختلال متابولیسم کلسترول یا افزایش بیش از حد دریافت غذایی ان باعث افزایش سطح خونی کلسترول میگردد کلسترول زیاد در طولانی مدت در صورت عدم درمان مناسب میتواند با رسوب در جدار عرق خونی قلب و مغز  باعث بیماری تصلب شرایین یا اترو اسکلروز شده و منجر به بیماریهای قلبی و مغزی شود. مقدار مناسب کلسترول کمتر از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر است.

کلسترول خوب و کلسترول بد چیست ؟

کلسترول بد یا کلسترول LDL – اگر در اثر اختلال متابولیسم یا مصرف بیش از حد مواد غذایی حاوی کلسترول در بدن از حد نرمال بیشتر شود میتواند با رسوب در عرق و ایجاد تصلب شرایین باعث بیماری قلبی و عرقی شود.

کلسترول خوب یا کلسترول HDL – مانع تشکیل پلاک‌های چربی در عروق می‌شود و هم چنین از قلب محافظت می‌کند و مقادیر کم آن در خون می‌تواند یکی از عوامل ایجاد بیماری‌های قلبی باشد.این نوع کلسترول هر چقدر بیشتر باشد بهتر است.

تری‌گلیسرید (Triglycerid) چیست ؟

تری گلیسیرید، همان چربی است که بیشتر چربی غذا را تشکیل میدهد و از طریق غذا وارد بدن میشود . در صورت پرخوری و مصرف کالری زیاد ، بدن مقدار اضافی کالری را به تری گلیسیرید تبدیل میکند و در سلول های چربی ذخیره می نماید. چاقی و اضافه وزن، عدم تحرک ، سیگار کشیدن، مصرف الکل و داشتن رژیم غذایی پرکربوهیدرات از عوامل افزایش دهنده تری گلیسیرید خون می باشد. مقدار مناسب تری گلیسیرید کمتر از ۱۵۰ میلی گرم در دسی لیتر می باشد. اهمیت این نوع از چربی در ایجاد بیماریهای قلبی و عروقی کمتر از کلسترول هست .

چطور بفهمیم چربی خون مان بالاست؟

با انجام ازمایش چربی خون میتوان چربی بالای خون را تشخیص داد.

اهمیت انجام ازمایش چربی در چیست ؟

در صورت تشخیص و درمان به موقع چربی بالای خون میتوان از تشکیل پلاک های اترواسکلروز و تصلب شرایین و نهایتا از بروز بیماریهای قلبی و عروقی که یکی از علل شایع مر و میر میباشد پیشگیری نمود

از چه سنی باید ازمایش چربی خون انجام شود ؟

تمام افراد بالای ۲۰ سال بهتر است ازمایش چربی خون انجام دهند . افرادی با سابقه خانوادگی اختلال چربی و چربی بالا و نیز کسانی که دچار چاقی یا دیابت یا فشار خون هستند در هر سنی که باشند باید ازمایش چربی خون انجام دهند .

شرایط ازمایش چربی خون چیست ؟

برای انجام ازمایش چربی خون بیمار باید برای مدت ۱۲ ساعت قبل از نمونه‌گیری ناشتا باشد. در مدت ناشتایی فرد میتواند اب مصرف کند. در ضمن برای افزایش دقت ازمایش چربی خون، بهتر  است به مدت حداقل ۲ هفته دارای یک رژیم غذایی متعادل باشد.

چربی خون بالا چه علایمی دارد؟ 

بطور کلی چربی خون بالا اغلب بدون علائم است و تنها با انجام ازمایش مشخص میشود . علائمی مثل سردرد، گزگز اندام ها ، سرگیجه، وزوزگوش ، احساس سنگینی، خستگی یا کوفتگی در بدن در  برخی بیماران دیده میشود.

برای کاهش مقدار کلسترول LDL چه باید کرد؟(درمان کلسترول LDL بالا )

رژیم غذایی کم چرب و کم کلسترول ،  کاهش وزن (در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی ) ، افزایش فعالیت بدنی در کاهش کلسترول HDL موثر هستند. در بسیاری از افراد لازم است از داروهای کاهش دهنده کاسترول استفاده شود که البته باید زیر نظر پزشک متخصص غدد یا قلب  مصرف شود.

چگونه می توان  کلسترول خوب یا HDL  را افزایش داد ؟ (درمان کلسترول LDL پایین )

با افزایش فعالیت بدنی ،  کاهش وزن (در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی ) و نیز ترک سیگار و … میتوان کلسترول HDL  ر ا افزایش داد.

چگونه می توان تری گلیسیرید را کاهش داد ؟ (درمان تری گلیسیرید بالا )

با افزایش فعالیت بدنی ، کاهش وزن (در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی ) رژیم غذایی کم چرب ، کنترول قند خون در افراد دیابتی ،  کاهش مصرف قند های ساده و کربوهیدرات ها ، افزایش مصرف سبزیجات و غذاهای پرفیبر  و قطع و یا کاهش مصرف الکل … میتوان تری گلیسیرید بالای خون را کاهش داد . گاهی لازم است از داروهای کاهش دهنده  تری گلیسیرید  استفاده کرد که البته باید زیر نظر پزشک مصرف شود.

برای درمان اختلال چربی بالا به چه متخصصی باید مراجعه کنیم ؟

درمان اختلال چربی بالا و عوارض ان باهمکاری پزشک متخصص یا فوق تخصص غدد و متابولیسم با متخصص تغذیه و قلب انجام میشود.

منبع : سایت دکتر صابر سادات امینی  https://doctorsadatamini.ir

دکتر صابر سادات امینی فوق تخصص غدد و متابولیسم و متخصص داخلی – شریعتی ، روبروی مترو قلهک ، کوچه سجاد ، ساختمان پزشکان سجاد ، طبقه دوم ، واحد ۴،تلفن ۲۲۶۲۴۸۶۳ –     ( تلفن نوبت دهی منشی مطب ۰۹۲۲۶۸۳۱۸۴۸)

هورمون پرولاکتین در طول شبانه روز سطوح خونی متفاوتی دارد و بیشترین ان در طول شب ایجاد میشود .هر گونه استرس فیزیکی و روانی و هیجانی باعث افزایش ان میشود .انجام ازمایش تیروئید و خونگیری برای ازمایش پرولاکتین باید با رعایت شرایط خاصی انجام شود و عدم رعایت انها باعث جواب های بالای پرولاکتین و متعاقبا  انجام ازمایشات و گرافی ها و درمانهای غیرلازم و صرف هزینه های بی مورد میگردد .پزشکان متخصص و فوق تخصص غدد هنگام درخواست ازمایش پرولاکتین این شرایط را در نظر میگیرند .

شرایط لازم برای انجام ازمایش پرولاکتین :

۱- ازمایش بصورت ناشتا انجام شود .

۲- ازمایش ۲ ساعت بعد بیدار شدن از خواب انجام شود .بهترین زمان انجام ازمایش ساعت ۸ تا ۱۰ صبح است.

۳-شب قبل ازمایش بیمار خواب کافی معمول را داشته باشد.

۴- بیمار ۲۴ ساعت قبل ازمایش فعالیت جنسی نداشته باشد .

۵- از شب قبل ازمایش باید از پوشیدن لباس های تنگ بخصوص در ناحیه سینه و پرهیز کند .

۶- قبل نمونه گیری از ورزش و فعالیت بدنی و پیاده روی طولانی و نیز دوش گرفتن و هیجان و هر گونه استرس اجتناب کند .

۷-حداقل ۱۲ ساعت قبل ازمایش از تحریک نوک سینه ها اجتناب کند .

صبح روز ازمایش اگر شرایط بالا را نداشتید ازمایش را به روز دیگری موکول کنید .

منبع : http://doctorsadatamini.ir

پزشک فوق تخصص غدد پزشکی است که بعد از طی دوره چهار ساله تخصص بیماریهای داخلی بطور خاص  بمدت دو سال دیگر در زمینه تشخیص و درمان اختلالات و بیماریهای هورمونی و غدد  دانش و مهارت کافی کسب نموده است.پزشک فوق تخصص غدد در زمینه تشخیص و درمان بیماریها و اختلالات زیر فعالیت دارند:

۱-تیروئید-کم کاری تیروئید ، پرکاری تیروئید ، گواتر، ندول و گره تیروئید ، تیروئیدیت و التهاب تیروئید ، تیروئید در حاملگی و بارداری ،سرطان تیروئید ، نمونه برداری تیروئید ، گره و ندول سمی تیروئید

۲-دیابت و بیماری قند– دیابت نوع یک و دو ، دیابت حاملگی ، پیش دیابت

۳- اختلالات هیپوفیز – پرولاکتین ، اکرومگالی و

۴- اختلالات و قاعدگی ن – نامنظمی  ، قطع قاعدگی

۵- اختلالات رشد و بلوغ – کوتاهی قد کودکان ، بلوغ زودرس ،بلوغ دیررس، کندی رشد قد

۶- پرمویی و هیرسوتیم در ن

۷-اختلالات غده فوق کلیوی و ادرنال– کوشینگ ، نارسایی ادرنال

۸- اختلالات کلسیم و فسفر و استخوان– پوکی استخوان ، کمبود ویتامین D و

۹- اختلالات ناتوانی جنسی

منبع : سایت دکتر صابر سادات امینی    http://doctorsadatamini.ir

آزمایش تیروئید : شرایط انجام و آمادگی های قبل از انجام آن

ایا ناشتایی برای انجام ازمایش تیروئید لازم است ؟

برای انجام ازمایش تیروئید ناشتایی لازم نیست ولی چون بالا بودن چربی خون ممکن است بر روی ازمایشات تیروئیدی اثر بگذارد بهتر است سه ساعت بعد از غذا خوردن خونگیری برای انجام ازمایش تیروئید انجام شود.

ازمایش تیروئید چه زمانی باید انجام شود ؟

ازمایش تیروئید بهتر است در اولین ساعات روز و صبح انجام شود .

ایا بیمارانیکه قرص تیروکسین میخورندچند روز باید دارو را نخورند ؟

برای انجام ازمایش تیروئیدقطع کردن قرص تیروکسین لازم نیست ولی بهتر است جهت دقیق تر بودن نتیجه ازمابش تیروئید فقط روز ازمایش قرص خورده نشود .

ایا مصرف قرص های دیگر روی ازمایش تیروئید اثر دارند ؟

بلی مخصوصا قرص های هورمونی و جلوگیری از حاملگی بر روی نتیجه ازمایش تیروئید اثر دارند و بیمار باید مصرف داروهای دیگر را به پزشک خود اطلاع دهد .

ایا بیماریهای دیگر روی ازمایشات تیروئید اثر دارند ؟

بیماریهای دیگر حتی ناخوشی هایی مثل انفولانزا و سرماخوردگی شدید و . روی نتیجه ازمایشات اثر دارند و لازم است ازمایشات تیروئیدی بعد بهبودی ناخوشی و بیماریهای دیگر انجام شود .

ایا حاملگی بر روی نتیجه ازمایشات تیروئیدی اثر دارد ؟

بلی و مقادیر نرمال ازمایشات تیروئیدی در دوره حاملگی متفاوت است .

منبع: http://doctorsadatamini.ir

رژیم غذایی در کم کاری تیروئید:

1- برخلاف مبتلایان به پرکاری تیروئید، این بیماران باید از مصرف زیاد مواد غذایی گواتروژن پرهیز کنند و سبزی جات را به صورت پخته مصرف نمایند. مواد غذایی گواتروژن شامل انواع کلم، شلغم،  روغن گا ( کانولا ) ، بادام زمینی،  ارزن و سویا  است.

2- سویا می تواند مانع جذب کافی داروهای تیروئید شود. بنابراین باید در مصرف آن احتیاط گردد.

3- توجه داشته باشید که از نمک در پایان پخت غذا استفاده کنید، زیرا در غیر این صورت ید موجود در نمک هنگام برداشتن درب ظرف غذا، همراه با بخار خارج می شود. در این صورت شما میزان ید کمتری از آن چه که انتظار می رود دریافت خواهید کرد. در ضمن نمک یددار را نباید در شیشه های شفاف و در معرض نور نگهداری کرد.

4- توجه کنید که زیاده روی در مصرف ید باعث کم کاری تیروئید خواهد شد.

5- تنظیم کالری دریافتی برای جلوگیری از افزایش وزن ضروری است. برای این منظور مشاوره با کارشناس تغذیه، همراه با استفاده از درمان دارویی توصیه می شود.

6- اطمینان نسبت به تأمین مقادیرکافی ویتامین های C ، A، E  و ویتامین های گروه B به ویژه B2  ، B3  ،  B6  که برای تولید هورمون تیروئید ضروری هستند لازم است. لذا مصرف منظم مواد غذایی زیر در برنامه ی غذایی روزانه توصیه می شود:

* منابع مناسب ویتامین C: توت فرنگی،  آناناس، هندوانه، موز ، سیب زمینی و هلو .

* منابع مناسب ویتامین A: جگر، تخم مرغ ، ماهی های روغنی، سبزی های سبز رنگ ( به جز گیاهان خانواده ای کلم )، سبزی ها و میوه های زرد و نارنجی رنگ. هر چه این میوه ها و سبزی ها پررنگ تر باشند غلظت ویتامین در آنها بیشتر است.

* منابع مناسب ویتامین E: روغن های گیاهی،مغز دانه ها ( به جز بادام زمینی ) وغلات.

* منابع مناسب ویتامین B: غلات سبوس دار، گوشت گاو، گوشت ماکیان و ماهی .

* استفاده از منابع مناسب غنی از روی، نظیر غذاهای دریایی، گوشت قرمز، گوشت ماکیان و غلات سبوس دار.

* استفاده از مکمل مولتی ویتامین و املاح در کنار منابع غذایی بالا.

*مصرف منظم منابع غنی از فیبر، نظیر سبزی ها، میوه هایی مانند انجیر،  آلو، سیب ، مرکبات، همچنین حبوبات و غلات  سبوس  دار، برای برطرف شدن یبوست.

*نوشیدن آب به مقدارکافی (حداقل 7 لیوان) بسیار ضروری است.

* پرهیز از مصرف قند های ساده مانند قند و شکر، شیرینی جات و .

* پرهیز از مصرف زیاد نوشیدنی های کافئین دار، میانه روی در مصرف فرآورده های شیری و گندم.

* استفاده از منابع غنی از آهن مانند جگر، گوشت قرمز و غلات غنی شده با آهن، به ویژه در افرادی که دارای کم خونی ناشی از فقر آهن نیز می باشند.

* استفاده از منابع غنی B12  مانند جگر گاو، جگر مرغ، گوشت گاو، ماهی قزل آلا به ویژه در افرادی که دارای کم خونی ناشی از کمبود این ویتامین هستند. عدم توجه به کم خونی با هر منشائی که باشد، در تشدید ضعف و خستگی و بسیاری از علایم دیگر مؤثر خواهد بود.

* استفاده از اسیدهای چرب ضروری به ویژه مکمل امگا – 3  که منبع غنی آن ماهی های روغنی آب های سرد هستند، می تواند در تخفیف برخی علایم مفید باشد. کمبود اسیدهای چرب ضروری می تواند باعث بر هم خوردن تعادل در عملکرد غده ی تیروئید شود.

با توجه به آن چه که ذکر شد، اصلاح رژیم غذایی با توجه به نوع بیماری تیروئید بسیار مهم است.در ضمن باید در نظر داشته باشید که در پرکاری و کم کاری تیروئید، رژیم غذایی هرگز نمی توان جایگزین درمان دارویی باشد؛ بلکه باید به عنوان یک اقدام تکمیلی بسیار مفید همراه با درمان دراویی در طول زندگی مورد توجه قرار گیرد.

منبع: تبیان

کی آزمایش تیروئید بدهیم؟

تیروئید غده‌ای کوچک به شکل پروانه در بخشی از گردن (مقابل نای و زیر برآمدگی گلو) است که وظیفه ترشح برخی هورمون‌های مورد نیاز بدن همچون کلسی‌تونین، تیروکسین و تری‌یدوتیرونین را برعهده دارد.

اگرچه غده هیپوفیز در مغز اعمال کلی تیروئید را کنترل کرده و با ترشح هورمونی تحریک‌کننده به نام TSH آن را به انجام وظایفش وامی‌دارد، گاهی تیروئید به‌درستی عمل نمی‌کند و کم‌کار، پرکار، بزرگ، ملتهب یا حتی سرطانی می‌شود و در این حین علائمی بروز می‌دهد که فرد مبتلا را به دردسر و مشکل می‌اندازد.

اگر چند وقتی است علائم زیر را در خود می‌بینید، به پزشک متخصص غدد مراجعه کرده و درخواست تجویز آزمایش تیروئید کنید:

1 ـ کم‌کاری تیروئید

علائم: احساس خستگی مداوم، احساس افسردگی، تنبلی، اشکال در تمرکز، ضعف حافظه و یادآوری، کند شدن حرکات یا واکنش‌ها، به هم خوردن متابولیسم و سوخت‌‌وساز بدن، افزایش بی‌دلیل وزن به‌رغم تغییر نکردن رژیم غذایی، خشکی و زبری و خارش پوست، خشکی و زبری و نازکی مو، گرفتگی‌های پیاپی عضلات، سردی دست و پا و احساس سرما، یبوست و افزایش میزان خونریزی ماهانه در خانم‌ها.

دلایل: نقص مادرزادی غده تیروئید، عمل جراحی، ابتلا به بیماری‌های خو ایمنی مثل هاشیموتو» و کمبود ید.

2 ـ پرکاری تیروئید

علائم: تعریق زیاد، بیقراری، اضطراب و تحریک‌پذیری، شکنندگی ناخن‌ها، نازکی و ریزش مو، تنش‌های عصبی، کاهش ظاهرا بی‌دلیل وزن به‌رغم کم نشدن یا حتی افزایش خوراک معمول، ضعف عضلات بازو و ران، ابتلا به بی‌خوابی، فراموشی و ضعف در تمرکز، مشکلات بینایی، تپش قلب و بی‌نظمی ضربان آن، اسهال و کاهش میزان خونریزی ماهانه در خانم‌ها.

دلایل: سابقه خانوادگی، اختلال مادرزادی، استرس بیش از حد در ن، وجود تومور یا به ندرت عفونت ویروسی، مصرف برخی داروها مثل آمبودارون و محلول‌های لوگول، ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مثل گریوز که موجب افزایش تولید هورمون و بیرون‌زدگی چشم‌ها (اگزوفتالمی) می‌شود.

3 ـ التهاب توده‌ای تیروئید

غیر از به هم خوردن تعادل هورمونی، شایع‌ترین علامت ابتلا به بیماری‌های توده‌ای همچون گواتر، کیست یا تومور سرطانی نیز بزرگی، سفتی یا نرمی بیش از حد غده تیروئید است.

خوب است بدانید تا همین چند سال پیش، اختلالات تیروئید در مردم بسیار شایع و بارز بود، اما افزودن ید به نمک مصرفی، حداقل فقر کسب ید را تا حد بسیار زیادی جبران کرد.

انجام آزمایش تیروئید قبل از بارداری ضروری است

به دلیل افزایش دفع ید در دوران بارداری بهتر است مادران توسط آزمایشات غده تیروئید از وضعیت عملکرد مناسب این غده اطمینان حاصل نمایند.

تحقیقات نشان داده است، بارداری سبب افزایش دفع ید در بدن ن می شود. همچنین جنین نیز به دلیل دریافت ید از بدن مادر باعث کاهش ید می شود. بنابراین بهتر است ن قبل از بارداری از نظر عملکرد غده تیروئید بررسی شوند.

تکامل سیستم عصبی جنین توسط هورمون های بدن مادر صورت می گیرد، بنابراین مادر باردار باید از نظر غده تیروئید وضعیت مناسبی داشته باشد.

علت بیماری های غده تیروئید، عمدتا خود ایمنی است. کمبود ید در مواد غذایی مطرح نیست، زیرا در آب آشامیدنی و فرآورده های نان این کمبود جبران شده است.

اگر مادر به بیماری گواتر مبتلا باشد و این بیماری در مرحله ساده باشد، برای مادر و جنین هیچ مشکلی حاصل نمی شود، ولی اگر غده تیروئید کم کار باشد ممکن است سقط جنین صورت گیرد و یا اینکه این کم کاری در رشد مغز جنین تاثیر بگذارد.

البته مادران باردار نگران نباشند، زیرا با انجام آزمایش قبل از بارداری و یا بالا بردن دوز دارو در دوران بارداری می توان از بروز این خطرات جلوگیری کرد.

هر چند پزشکان قبل از بارداری توسط انجام آزمایش تیروئید، عملکرد این غده را در ن باردار زیر نظر دارند، اما پیگیری عملکرد این غده در دوران بارداری نیز ادامه خواهد داشت و حتی بعد از زایمان تا سه روز، نوزادان تحت آزمایشات غربالگری تیروئید هستند.

بهتر است مادران باردار از مصرف شلغم خام، بادام زمینی و کلم به دلیل کمک به دفع ید خودداری کرده و از مواد یددار نظیر نمک یددار و ماهی و میگو استفاده نمایند.

فرآوری : نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

ندول یا گره تیروئید چیست؟

ندول های تیروئید شامل توده ها یا برآمدگی هایی روی غده تیروئید واقع در جلوی گردن هستند. این غده، چگونگی استفاده بدن از انرژی را کنترل می کند.

بیشتر ندول ها یا گره های تیروئید، غیرسرطانی هستند و مشکلی ایجاد نمی کنند. بسیاری از ندول های تیروئید حتی نیاز به درمان هم ندارند.

گاهی اوقات ندول تیروئید می تواند مشکل ایجاد کند. بعضی وقت ها گره تیروئید می تواند مقدار زیادی هورمون تیروئید تولید کند. در این حالت، بقیه غده تیروئید سرکوب شده و نمی تواند در حد معمول کار کند.

بیشتر گره های تیروئید، سرطانی نیستند، ولی اگر آزمایشات سرطان را نشان داد، بایستی با عمل جراحی ندول را برداشت.

علل گره های تیروئید

علل ندول های تیروئید مشخص نیست، اما افرادی که در معرض تابش اشعه قرار می گیرند، بیشتر دچار این ندول ها می شوند.

هم چنین ندول ها زمینه خانوادگی دارند، یعنی اگر پدر و مادر شما ندول تیروئید داشته باشند، به احتمال زیاد شما هم دچار آن خواهید شد.

علائم

بیشتر ندول های تیروئید خیلی کوچک هستند و شما متوجه وجود آن نمی شوید.

اگر ندول تیروئید بزرگ باشد، می توانید آن را حس کنید و یا متوجه ورم گردن خود شوید.

همچنین ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشید:

- احساس درد در ناحیه گلو و یا مثل اینکه گلوی شما گرفته است.

- قورت دادن غذا به سختی

- نفس کشیدن سخت و مشکل

- عصبی بودن، ضربان تند قلب، تعریق زیاد و یا کاهش وزن که این ها علائم پرکاری تیروئید هستند که در این حالت، غده تیروئید هورمون زیادی تولید می کند.

- احساس خستگی یا افسردگی، مشکلات حافظه، داشتن یبوست، خشکی پوست یا احساس سرما که این ها علائم کم کاری تیروئید هستند که در این حالت، غده تیروئید هورمون کافی تولید نمی کند.

راه های تشخیص

بیشتر افراد خودشان نمی توانند ندول های تیروئید را پیدا کنند، زیرا این ندول ها به راحتی حس نمی شوند و معمولا علامتی ندارند.

اغلب وقتی شما به دلیل دیگری (مثل یک بیمار دیگر) و با توصیه پزشک، از ناحیه گردن سی تی اسکن و یا سونوگرافی انجام می دهید، پزشک ندول را روی تیروئید شما پیدا می کند و تشخیص می دهد.

در این حالت پزشک گردن شما را معاینه می کند و از شما سوال می کند که آیا علائم و تغییراتی در خودتان مشاهده کرده اید یا نه؟

همچنین آزمایشات دیگری باید انجام دهید تا پزشک ببیند آیا تیروئید شما به خوبی کار می کند یا نه؟ و آیا ندول تیروئید سرطانی است یا نه؟

این آزمایشات عبارتند از:

1- آزمایش خون برای بررسی میزان هورمون تیروئید در بدن

2- سی تی اسکن از تیروئید: اگر میزان هورمون تیروئید بالا باشد، این آزمایش انجام می شود تا پزشک ببیند تیروئید شما چگونه کار می کند؟

3- آسپیراسیون با سوزن نازک: در این آزمایش، سرطانی بودن ندول بررسی می شود. با یک سوزن نازک، مقداری از مواد ندول برداشته می شود (تصویر کناری) و در زیر میکروسکوپ برای مشاهده سلول های سرطانی، بررسی می شود.

4- سونوگرافی از غده تیروئید: برای مشاهده تعداد و اندازه ندول ها و یا پیدا کردن محل آن ها برای آزمایش آسپیراسیون، سونوگرافی تیروئید انجام می شود.

درمان

1- اگر ندول تیروئید سرطانی نباشد و مشکلی ایجاد نکند، پزشک با دقت هر نوع تغییری را در ندول بررسی خواهد کرد. اما اگر ندول بزرگ باشد و یا مشکلاتی در قورت دادن غذا یا نفس کشیدن ایجاد کند، پزشک با عمل جراحی، ندول را از بدن خارج می کند.

2- اگر ندول تیروئید باعث پرکاری تیروئید شود، پزشک مصرف یک دوز از ید رادیواکتیو را توصیه می کند که معمولا به شکل یک مایع آن را قورت می دهید.

همچنین ممکن است پزشک قرص ضد تیروئید برای شما تجویز کند تا تولید هورمون تیروئید کاهش یابد.

در برخی موارد، عمل جراحی برای بیرون آوردن ندول تیروئید پرکار لازم است.

3- اگر ندول تیروئید سرطانی باشد، عمل جراحی برای درآوردن آن لازم است. همچنین نیاز به درمان با ید رادیواکتیو است تا هر نوع سلول سرطانی باقی مانده را از بین ببرد.

بعد از بیرون آوردن غده تیروئید با عمل جراحی، باید هورمون تیروئید (به شکل دارو) را تا آخر عمر مصرف کنید.

منبع:تبیان

اثر هورمونهای تیروئید در بارداری و حاملگی

در طول دوران بارداری  یکسری تغییرات بر روی تمامی ارگان های بدن زن باردار صورت می‌پذیرد . یکی از تأثیراتی که ممکن است بارداری بر روی شخص داشته باشد تغییر تنظیمات غده تیروئید می‌باشد . به همین دلیل توصیه می‌شود که در طول بارداری آزمایشاتی برای شخص باردار از سوی پزشک درخواست گردد و یکی از آزمایشات رایج در دوران بارداری درخواست آزمایش تیروئید می‌باشد . تیروئید معمولاً در نواحی  که ساکنین آن با کمبود ید روبرو هستند ، تقریباً به اندازه 10 تا 15 درصد بزرگ‌تر از حد طبیعی می‌گردد .  اما معمولاً این بزرگی تیروئید در معاینه بیمار واضح نیست ولی گاهی ممکن است به صورت گواتر در ناحیه جلوی گردن مشاهده شود.

اما در دوران بارداری نیاز بدن نیز به هورمون تیروئید افزایش نسبت به قبل بیشتر می‌گردد  و هستند افرادی  که پیش از بارداری مشکلی نداشته اما در طول  بارداری به دلیل افزایش نیاز بدنشان ، با آزمایش متوجه بیماری ایشان می‌شویم.

تأثیر هورمون تیروئید روی جنین
در طول  سه ماه اول بارداری جنین وابستگی کامل  به هورمون‌های تیروئید مادر دارد این هورمون‌ها  از جفت گذر کرده  و به جنین می‌رسند.و بعد از پایان سه ماه اول بارداری غده تیروئید جنین شروع به فعالیت نموده و هورمون تیروئید را تولید می‌نماید.پس از این تا انتهای  بارداری جنین برای تولید هورمون تیروئید نیازمند  ید می‌باشد  که از طریق مادر به او انتقال میابد.

علائم پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید در بارداری
البته ممکن است همه علائم تیروئید در بارداری بدون بروز پرکاری یا کم کاری تیروئید آشکار گردد در این حالت این علائم بارداری جز عوارض حاملگی محسوب می‌گردد و ارتباط خاصی با کم کاری یا پرکاری تیروئید نخواهد داشت .

علائم پرکاری تیروئید
 - علائم پرکاری تیروئید مانند افزایش ضربان قلب ، حساسیت به گرما و خستگی ممکن است در افراد با حاملگی طبیعی هم دیده شود. دیگر علائم پرکاری تیروئید به شرح زیر است:

نامنظم بودن ضربان قلب

عصبانیت و تحریک‌پذیری عصبی

تهوع و استفراغ شدید

لرزش خفیف

مشکلات خواب

از دست دادن وزن و یا کمی افزایش وزن برای یک حاملگی معمولی

علائم کم کاری تیروئید
علائم کم کاری تیروئید ، مانند خستگی بیش از حد و افزایش نامتعارف وزن که ممکن است با عوارض طبیعی  بارداری اشتباه گرفته شود. علائم دیگر عبارت‌اند از:

یبوست

مشکلات حافظه و عدم  تمرکز

حساسیت شدن به هوای سرد

گرفتگی عضلات

عوارض پرکاری تیروئید در بارداری
- احتمال بروز زایمان زودرس

- بالا رفتن احتمال سقط خود به خودی

- مرگ داخل رحمی جنین

- متولد شدن نوزاد نارس

- متولد شدن نوزاد با وزن کم

- بروز نارسایی قلبی مادر

- احتمال پره اکلامپسی (فشارخون بارداری و مسمومیت بارداری)

- احتمال بروز بیماری تیروئید در جنین و نوزاد

- احتمال بیماری قلبی در جنین و نوزاد

عوارض کم کاری تیروئید در دوران بارداری

- زایمان زودرس

- سقط‌جنین (به خصوص در سه ماهه اول بارداری)

- جدا شدن زودرس جفت

- زجر جنین

- مرگ جنین درون رحم

- احتمال تولد نوزاد نارس

- احتمال تولد نوزاد کم وزن

- پره اکلامپسی (فشارخون بارداری و مسمومیت بارداری)

- بروز بیماری تیروئید در جنین و نوزاد

- افزایش میزان سزارین

- بروز اختلالات شناختی و عصبی در جنین

- خونریزی بعد از زایمان

-پاره شدن زودرس کیسه آب جنین

درمان تیروئید در بارداری
به دلیل نقش مهم تیروئید در رشد مغز و دستگاه‌های عصبی جنین تنظیم و تحت نظر گرفتن میزان این هورمون در دوران بارداری امری لازم به نظر می‌رسد لذا در این زمینه ارائه راهکارهای زیر ضروری به نظر می‌رسد :

- تغذیه مناسب بارداری با میزان کافی ید که می‌تواند از طریق مصرف انواع ماهی، میگو و آبزیان تأمین گردد .

- استفاده به اندازه  نمک یددار که البته مصرف زیاد آن نیز موجب ایجاد فشارخون بارداری می‌گردد.

- ن بارداری که دچار  پرکاری تیروئید می‌باشند  داروهای ضد تیروئید که روی تولید هورمون‌های تیروئید تأثیرگذار خواهند بود و توسط پزشک بیماری‌های غدد تجویز می‌گردد .

-چنانچه شخصی دچار کم کاری یا پرکاری تیروئید می‌باشد بایستی پیش و پس از بارداری حتماً تحت نظر پزشک معالج خود برای ادامه درمان اقدام نماید.

- برای نظارت بر عملکرد تیروئید در دوران بارداری هر 4-6 هفته تست های عملکرد تیروئید را در خواست می‌نماید.

-استفاده ز داروهای تیروئید بایستی با سه الی چهار ساعت اختلاف با مکمل‌های دارویی و ویتامینی دوران بارداری صورت گیرد .

- پرکاری تیروئید ممکن است در 3 ماه اول بعد از تولد شدید تر گردد پس لازم است شخص پس از زایمان نیز تحت بررسی دوباره هورمون تیروئید قرار گیرد دکتر شما ممکن است دوز دارو افزایش دهد.

- درمان به موقع و مناسب بیماری‌های تیروئیدی در دوران بارداری از بروز کلیه عوارض پیشگیری می‌نماید. با انجام غربالگری بیماری کم کاری مادرزادی تیروئید در روزهای ۳-۵ تولد ، از عقب‌ماندگی ذهنی ناشی از این بیماری پیشگیری نمایید.

منبع: کودک آنلاین